O apalpador achega aos lucenses un Nadal en galego

O Apalpador percorreu, procedente dos monte de O Caurel, as rúas da cidade de Lugo na tarde do día de Nadal. Dende a súa chegada á cidade e acompañado do burro Cuco paseou pola rúa Bispo Aguirre, a praza Maior, a praza do Campo. Recibiu aos nenos e nenas e agasallounos con con castañas para encher os seus bandullos. No seu percorrido, o Apalpador, estivo acompañado por músicos da Asociación Cultural Cantigas e Frores que quixeron apoiar, de xeito desinteresado, a chegada a Lugo deste persoeiro tradicional do nadal galego.

Numerosos lucenses achegaronse ao Apalpador para coñecer de preto esta figura do nadal galego que se está a recuperar con forza despois de que permanecer esquecida durante anos. Un persoeiro, que, en contra dos hábitos consumistas, pregoa un nadal austeiro e sostible axeitado para estes tempos de crise. O Apalpador ten entre as súas preferencias agasallos de manufactura artesanal, algúns deles feitos de madeira por el mesmo coa súa propia navalla, e tamén os agasallos elaborados con produtos da terra como as castañas, noces, e outros froitos secos.

A Área de Cultura da Deputación, a través da organización de Xuvenlugo, puxo os medios para recuperar a figura do Apalpador, unha personaxe tradicional do Nadal lugués que procede das montañas do Caurel, de onde baixa no Nadal para apalpar as barrigas dos nenos e nenas de Galiza para comprobar se teñen fame e deixarlle unha presada de castañas e agasallos.

OApalpador

O vello Apalpador, ou Pandegueiro como se lle chama en partes do oriente ourensán, é unha figura lendaria galega que achega os agasallos aos nenos polas datas de Nadal. Este xigante, de oficio carboeiro, baixaba das devesas e apalpaba as barriguiñas dos cativos. Se estaban cheas dicía: «así, así esteas todo o ano» e deixáballes unha presa de castañas. Senón calaba, pero deixáballes tamén as castañas.

Ten un tronco común con outras tradicións europeas e do norte de España (Olentzero vasco e Esteru astur-cántabro) e probabelmente a mesma orixe, pero que desgrazadamente en Galiza estaba practicamente esquecido. O rito da Noite do Apalpadoiro foi descrito por varios estudosos e a figura do personaxe refírese na zona da montaña lucense e, nomeadamente, no Courel. Estes persoeiros da tradición pagana, baseados no oficio dos carboeiros, foron desacreditados historicamente para reforzar outras figuras máis encadradas no cristianismo, para todos está presente o carbón como o agasallo para os nenos que se portaban mal.